Lîloz Hisên / Qamişlo
27`ê Adarê Roja Şanoya Cîhanî ye, herwiha di vê rojê de jî têkoşer Yekta Herekol ku yek ji kesên xeta şanogeriyê temsîl dike şehîd bû û her sal çalakî ji bo bîranîna wî tên li darxistin, ji ber ku bi şehadeta wî di sala 2004`an wateya vê rojê mezintir bû û berhemên xebatên wî li her çar parçeyên Kurdistanê belav bû.
Der barê vê mijarê de endamê şanoya çiya li navenda Mihmed Şêxo Simko Cûdî jiyana şehîd Yekta Herekol û bandora berhemên wî li ser şanoya rojava anî ziman.
‘Şehîd Yekta Herkol temsîla xeta şanoya me dike’
Îsal em 20`mîn salvegera şehîd Yekta Herekol bibîr tînin. Dema em behsa şehîd Yekta dikin em behsa şanoya şoreşgerî li kurdistanê bi giştî dikin, ji bilî xebatê tevgera çand û hunera demokratîk li kurdistanê. Şehîd Yekta temsîla xeta şanoya me dike. Şehîd Yekta yek ji damezrînerê şanoya çiya bû. Li bakurê
kurdistanê şano dixwend, dema tevlî tevgera kurdî bû li herêma Qendîlê dest bi xebatên xwe yê şanogeriyê kir. Dibistana çand û hunerê ya Ekadimiya şehîd Sefqan hat damezirandin û bû yek ji endamên wê di heman demê de di ekadimiyê de jî beşê şanoyê hat vekirin.
Şehîd Yekta Herekol yek ji wan kesên ku ev xebat da destpê kirin. Gelek berhemên hunerî li çiyayên kurdistanê çêkir. Weke mamosteyên hunera şano li çiyayên kurdistanê bi heval Hêvî re perwerde didan. Gelek berhem dan çêkirin weke ( Agirê bê dawî, Rastî dagirkirî,) û geleke lîstikên din.
‘Li rojavayê Kurdistanê şehîd Yekta Herekol xebatên xwe berdewam kir’
Di 2004`an de şehîd Yekta daket rojavayê kurdistanê ji bo meşandina xebatên çand û hunerê li bajarê Helebê xebat da meşandin. Di wê demê de serhildana Qamişlo a 12`ê Adarê rû dabû. Di nava ewqas êrîşan, komploya navneteweyî ya ser Rêbertî şehîd Yekta xebatên çand û hunerê bênavber dimeşand. Komên şano yên Helebê rêxistin kir ji bo li Newrozê bê pêşkêş kirin.
Ji ber tesfiyekirinê ku li dijî tevgera kurdî dikirin her dem li dijî şehîd Yekta hedefgirtin dihat kirin, lê tevî hemû êrîşan û hedefgirtinan, têkoşîn, kar û xebatên şanoyê dikir ji bo Newrozê. Di 27` adara 2004`an de heval Yekta çalakiyek kir ku ev çalakî di Roja Cîhanê ya Şanoyê rast hat. Li qada Se`idellah Cabirî canê xwe şewitandin.
‘Nameya Şehîd Yekta Herekol weke hişyariyek ji bo hunermendan bû’
Şehîd Yekta Herekol nameyek li pey xwe hişt di nameya xwe de çend tişt diyar kir. Yek jê hişyariyek bû li hemberî komploya navneteweyî ya li dijî rêber APO ji bo hunermendên kurdistanê ku çawa şanoya şoreşgerî pêş bixin û bidin meşandin. Her wiha çawa cidiyeta hûnerê bê bidest xistin ev yek jî di hundirê nameya şehîd Yekta de hate dîtin. Têkoşîn û berxwedana li hemberî hişmendiya rêjîma Bees ya wê demê ku çawa mirov karibe têkoşîneke cuda û bi rêbazên cuda li hemberî wê bisekine.
Jiyana şehîd Yekta her dem bi şano ve girêdayî bû li gel têkoşîna xwe ya çekdarî xebatê xwe yê şanoyê didomand. Xeta me ya şanogeriyê û mîrasê şanogeriya çekdarî şehîd Yekta ye ji ber ku li çiya rê û resim kir. Bi hatina rojava ev xebat berbelavê parçeyên kurdistanê yên din bû. Bi rasthatina salvegera şehadeta wî û Roja Şano ya Cîhanî li her çar parçeyên kurdistanê û li derveyî welat çalakiyên cûrbecûr yên şano têne li dar xistin. Çalakiya şehîd Yekta Herekol hişyariyeke bû ji bo me.
Di heman demê de jî endama şanoya çiya Sema Zîlan rewş û asta şanogeriyê li rojavayê kurdistanê nirxand.
Îsal salvegera 20`mîn a şehadeta şehîd Yekta Herekol bibîrtînin belê şehîd Yekta şangorek xwedî kedeke mezin e. Em hemû dizanin miletê kurd miletekî bindest bû heta roja me ya îro jî li hin parçeyan ziman, çand û huner û warê jiyanê li wan tê qedexekirin. Tê zanîn li her çar parçeyên kurdistanê nemze li rojavayê kurdistanê ku îro xwedî şoreşek mezin e gelek berdelên giran dane. Rewşa şano berê li rojava an jî li parçeyên din weke girûp li malan bi awayekî veşartî xebat dihat kirin.
Tevî hemû êrîşan, rêbazên şer yên hovane ev xebat nehat sekinandin li kêleka van qedexkirinan û qirkirinan berxwedaniyek bê hempa hebû. Di nava ewqas zehmetiyan û êrîşan li rojava bi saya gelê me îro em bi awayekî rehet kar û xebatên şanoyê pêşkêş dikin. Di nava her çar parçeyên Kurdistan li rojava em dikarin bi rengekî azad kar bikin û şanoyan pêşkêş dikin. Bi saya şehîd Yekta û di sersala Roja Şano ya cîhanî şanoya kurdî cihê xwe di asta cîhanî de girt. Bi nasîna kurdan her çiqas statuya me nehatibû qebûl kirin lê bi deng û rengê xwe di nava cîhanê tê zanîn ku em şanoya kurdî dikin. Bi saya berxwedana gelê kurd şanoya kurdî gihaşt vê astê û cihê xwe di asta cîhanê de girt û bi rengê kurdî xwe îfade bike.
Jinan di nava şano de cîhê xwe girt
Girêdayî berxwedana gelê kurd jî em karin bi taybet berxwedan û têkoşîna jinan di warê hunerî de beşa şano binirxînin. Jina kurd bû alîkarek ji bo pêşketina şanoya kurdî. Di nava têkoşînên ku jinan dikirin, şano jî bû têkoşîneke ji bo wê. Girûbên xweser yên jinan li rojavayê Kurdistanê hene. Bi navê tiyatro Sara û Baran, xebatê şano didin meşandin. Bi grûbên xwe tevlî nava refên şanoyê dibin di festîvala roja cahanê ya şanoyê de.
Gelek caran di nava van festîvalan de xelatên sereke jî girtine. Li rojavayê Kurdistanê derhênerên jin hene kar û xebatên şano dikin. Û di rêya şano ji civakê re hin tiştan didin naskirin û bala civakê dikşînin.
Di vî milî de jî xebatên tiyatoro ya Sara û Baran heye li rojavayê kurdistanê. Navendên wan hene û amadekariyên xwe yên vekirina Ekadîmiyan dikin her wiha dibistanên ku di vî warî de perwerde bê kirin ji bo salên dirêj.
Li hemû bajarên kantona Cizîrê wê rojên şano bê li dar xistin
Hevserokê komîna şano ya kantona Cizîrê Kawa Fetah diyar kir ku di l salvegera 20`mîn a şehadeta Yekta Herekol û Roja Şano ya Cîhanî di 27`ê Adarê wê rojên şano li bajaran weke rojên hunerî li navendên me wê bên li dar xistin. Her wiha wê senevîzyonek der barê jiyana heval Yekta Herekol bê pêşandan. Çalakî û şano wê li hemû navendên kantona Cizîrê bên li dar xistin îsal bi vî rengê wê bê meşandin. Li navenda Mihemed Şêxo jî wê çalakiyeke navendî bê li dar xistin û nameya şanoyê wê bê xwendin. Gelek şano hatine amadekirin. Hêjayî gotinê ku wê rojê hunerî (2 an3) rojan çalakiyên xwe berdewam bikin. Ji bo miletê me re ev roj vê nasîn û giringiya wateya wê li hemû bajaran wê bê li dar xistin.