Hafiz Ahmet Turhalli
Pirsa çanda gelan pirseki giringe! Mirov bi çanda xwe tê nasandin û di nava civakên dinyayê de, bi pîvanên çanda xwe tê bicîh kirin. Çandên gelan nasnameyên wanan ên dîrokîne. Lewra çand dîroka raburdeya wî gelî bû, di hundirê demê de hatiye hûnandin. Her Ol û Bawerî jî weke çandekî di nava civakande xwe bi cîh dikin. Mirovahî behsa çandan dike û ev çandên hanê, dîroka mirovahîyê vedibêjin. Kijan gelî çi ajotiye û çi ava kiriye? Henek gel hene weke mînak: Çanda wanan çanda şer û talanêye. Bi şer dagirkerî û talanê hatine nasandin. Henekî gel jî hene, bi çanda aşitî û civakbûnê têne nasandin.
Xwedê dema behsa mirovbûnê dike, weha dibêje: “Gelî mirovan! Bê guman me we ji mê û nêrekî afirand, me we wergerand ji êl û eşîran, jibo hûn hevdû binasin, li ba Xwedê qenctirînên we, ew kesê ku berpirsiyariyên xwe li beramber Xwedê bicîh tîne. Xwedê her tiştî dizane û ji her tiştî agahdare.” (Hucurat 13)
Mirov di vê ayeta de dibîne ku Qur’ana pîroz behsa merheleyên avabûna civakan û çandan dike. Ev avabûn, bi îradeya Xwedê hatiye pêşxistin. Lewre ew dibêje; Me we wergerand ji êl û eşîran. Dema mirov çanda gelan nas dike, dibîne ku çand hene di nava xwede pêş ketine û çand jî hene bûne gerdûnî. Çandên gerdûnî bûne samanê mirovahiyê. Cudabûna çandan û zimanan ayetên Xwedêne. Bi wateyekî din ew keda ku Xwedê daye û pê mirovahî pêş ketiye. Divê qedrê keda Xwedê were girtin û çandên milletan werin parastin.
Bi taybet em gelê Kurd bi destên dewletên Tirk, Ereb û Farisan ve bi qirkirina çandîre tên derbas kirin. Tirk Ereb û Fars ji bo çanda me tunne bikin, hemû amûran bikar tînin. Herî zêde ji bo çanda Kurdan û kevneşopiyên wan tunne bikin, Ola Îslamê bikar tînin. Weke Mînak: Çanda Ereban, Tirkan û Farisan çandekî Îslamî û ya Kurdan jî weke çandekî dij Îslamî didine nasandin. Çanda herî qedîm ku li ser rojhilata navîn bandora xwe kiriye, çanda gelê Kurd û Kurdîstanêye.
Çanda qîmet danîna jinê, xwendinê, civakbûnê, hevkariyê, mêvan perweriyê, cesaretê, berxwedanê, ji zarokan heskirinê û hurmeta mezinan girtinê çanda gele Kurd ya kevnareye. Ev Çand heman demêde çanda Îslamêye û yê hemû olane. Ev çandeke ku li cîhanê belav buye. Çanda dagirkirinê, kuştin û talan kirine, qedexe kirina ziman û çandan, ne çanda me Kurdane. Divê em Kurd li çanda xweya dewlemend xwedî derkevin. Ji ber ku dijmin û dagirkerên me dixwazin ziman û çanda me ji holê rakin. Di çanda mede kuştina zarokan, bêbextî, teslimiyet, tirs û xwefiroşî nîne.
Çanda me bi hezaran salane ji hêla Bav û Kalên meve hatiye hûnandin. Neha dagirkerên me di şûna vê çanda paqij û bilind de dixwazin çanda xweya qirêj û kirêt cîbicîh bikin. Divê em di mala xwede, di saziyên xwede, di kolan û koçeyên xwede çanda xwe bijîn û bidin jiyîn. Divê Kurdên Avrupa û yê cîhanêjî li çanda xwe xwedî derkevin. Festîwala çanda Kurd ku bûye serpêhatiya gelê meyê Evrupa tê lidarxistin, divê hemû gelê me tevlî vê festiwalê bibe. Çand jiyane, dev ji jiyanê nayê berdan.
