Sîpan Şînda
Ji roja bawerî di nava mirovahiyê de derketî û heta niha her tim xwestiye hêza xwe di nav civakê de xurt bike û ji bona vê jî gelek alav bikaranîne. Yek ji van alavan jî mûzîka ku him ji bo baweriyan girîng e û him jî rolekî girîng di jiyana bawermendan de digire.
Bawerî ji du hîman yek ya herî girîng e di nav civakê de. Ji bo gelek kesan hîmê herî girîng jê baweriya wan e û ew bawerî û bawermendiya xwe li ser netew û niştimanperweriya xwe re digirine. Ji ber wê, bawerî ji bo gelek kesan pîroziya wan ya herî mezin e. Lê bawermenda jî, ji bona xwe bi hêztir bikine û bandora baweriya xwe li ser bawermend û civakê zêdetir bikine, gelek caran mûzîk û alavên mûzîkê bikaranîne. Her çend bi taybetî di nava Îslamê de gelek caran dibêjine stran gotin, yan jî zirne lêdan herame, gunehe jî, lê wan bawermendên ev gotîne jî, stran û alavên mûzîkê ji bona hêzdariya xwe bikaranîne. Him bi awayekî takekesî û him jî bi awayekî komigî. Mînak, dema em zarok bûn mezinan digotin nizanim kîjan şêx û sofiyên xwe diçûn îrşadê û bi erbanê qesîde digotin. Her wiha digotin gelek sofî û bawermend diketin halet. (Halet: peyvekî ku ji bo kesên oldar tê bikaranîn ku dema taet dikine her tiştî ji bîr dikine û bi awayekî giyanî, hişî û dilî xwe teslîmî baweriya xwe dikine. Ango dema yek dikeve halet, mirov dikare bêje ew kes ji ser hişê xwe diçe. Ji ber ku bawerî bandoreke zêde mezin li ser hiş, giyan û dilê wan kesan dike).
Alavên mûzîkê yên ku ji bo hêza baweriyê li ser bawermendan xurt bike têne bikaranîn, çi takekesî bî û çi jî komigî be, cihekî xwe yê giranbuha di jiyana wan bawermendan de heye. Mînak digotin ji beriya salên 1980 yê bawermend diçûn li ser Sefîna (Sefîne: Cihê ku Keştiya hz Nûh li ser danîye) Çiyayê Cûdî û li wê derê pîrozbahiya olî dikirin. Dibêjin gel û pitirê xwe ji kesên bawermend diçûn wê derê û heftî heftî li wêdê diman û bi hev re li erbanê didan û bi vî hawî diketin halet. Di nav hinek olan de jî bawermend diçine cihê ku ji bo wan pîroze û li cûreyek yê bilûrê didine û bi bandora wê xwe ji vê cîhanê dûrdixine û bi awayekî giyanî û dilî xwe dispêrine baweriya xwe. Di vê derê de jî ew alavên mûzîkê, deng û melodiya wan girêdanekê di navbera bawerî û bawermendan de çêdike ku ew jî bi awayekî giyanî rihet dibîne. Ya rast di vê derê de, mûzîk ji bo bawermendan xwediyê hêzeke îlahî ye. Ew hêza ku bi dest, hilm û nefesa mûzîkjenî ji alava mûzîkê derdikeve û diçe xwe digihîne dil û giyanê bawermendan hêzeke bê hempaye. Dema gurmgurm û gujîna erbanê yan ji nalîna bilûrê diçe guhê sofiyan/bawermendan, ew rayên dilê û giyanê wan nerm dike û wan ber bi baweriya wan ve dibe. Ji xwe dema qesîdeyek ji bere tê gotin, ew bawermend êdî hema ji ser hişê xwe diçine. Ya rast êdî ew hêza mûzîkê dil û giyanê wan birêve dibe. Ew mûzîk çiqas bi awayekî nazdarî û bandor bête jenîn, wê ewqasî zêdetir bandorê li ser dil û giyanê bawermendan jî bike. Dîsa bi taybetî jî di Dêran de mûzîk weke hîmekî sereke tê bikaranîn.
Bi kurtasî, di nav gelek baweriyan de cihekî mûzîkê yê taybet heye û bandoreke mezin li ser dil û giyanê bawermendan jî dike