Farûk Sakik
22’yê Nîsanê Roja Rojnamevaniya Kurdî ye. Di sala 1898’an de dema ku Rojnameya Kurdistan dest bi weşanê kir, gelo Miqdat Midhat Bedirxan çi hedef dabû pêşiya xwe?
Di nav Kurdan de xwendin nivîsandin pir kêm bû. Em dikarin bibêjin ku xwendin nivîsandin hîç tune bû. Ev rastî malbata Bedirxaniyan jî dizanibûn. Wisa israrkirin ku rojnameyek di formatên rojnameyên cîhanê de jî derxistin.
Ev malbat 40 sal berê dawî li mîrektiya wan hatibû û ji axa xwe sirgûn bûbûn. Di warê siyasî de belkî nikaribûn bi rêxistin bibin, lê di warê çand û ziman de dikaribûn hin xebatên cuda bimeşînin û wan jî wisa kir.
Di sala 1932’yan de di Hawar de em vê yekê dibîbînin. Di xebatên Celadet Bedîrxan ên li ser zimanê Kurdî de jî em vê yekê dibînin. Lê bi demê re ev yek hat berevajî kirin. Di sala 1992’yan de di 25’ê Sibatê de dema ku Rojnameya Welat bi Kurdî derket, hejmara kesên bi Kurdî dixwînin dîsa gelek kêm bû. Lê ji vê yekê re Tevgera Azadiyê pêşengî kir û got; “divê ev ziman were pêşxistin”. Li aliyek xebatên siyasî û li aliyek jî parastin û pêşxistina ziman bi rê ve dibirin.
Di destpêkê de gelek kesên di warê zimanê Kurdî de pêşketîbûn hatin di rojnameyê de dest bi xebatan kirin. Dema di sala 1995’an de Med TV dest bi weşanê kir, ji vê dibistanê hin kes derbasî Med TV bûn.
Em vegerin ragihandinê. Heger ev tevger di vî warî de pêşengî nekira, derfetên avakirinê nedaya gelo ev pêşketin wê çêbûna?
Ji bo vê yekê mafê vê tevgerê di ragihandina îroj de gelek heye û dibe ku ragihandin bibe parçeyek têkoşîna vê tevgerê. Kesên dibêjin; bila ragihandin bêalîbe, di bin tesîra rêxistinan de nebe, bila karê xwe bikin û tevliheviyê nekin. Li cîhanê tu ragihandin bê alî nîne. Her yekê girêdayî bîrdoziyekî ye. Divê ragihandina Kurdan jî ji doza Kurdistan re (Tevgera Azadiyê jî parçeyek vê dozê ye) xizmet bike. Divê aliyê vê tevgerê be.
Di ragihandina cîhanê de hin normê gerdûnî hene divê di pêkanîna wan de li gorî van norman tevbigerin. Ev yek normal e. Lê divê ragihandin di aliyê îdolojîk de jî alîgir be.
Mînak, di van rojên dawî de dewleta Tirk a dagirker dîsa li Başûrê Kurdistan li herêma Metîna dest bi êrişan kir. Nûçeya vê êrişê bi du forma em çêkin: Ne aligir: Gerîla got; li dijî êrişan bersiveke mezin hat dayin. Lê hêzên dewletê jî gotin zahiyatên mezin me li hêzên PKK’ê da.
Heger bêteref tevbigerî, tu yê cih bidî nirxandinên herdû aliyan. Û bibî parçeyek şerê taybet ê dijmin. Lê em rastiya vê nûçeyê anha binivîsin: Di encama têkoşîna Tevgera Azadiya Kurdistan de gelek deskeftiyên Kurdan çêbûn. Gerîla ev destkeftî diparastin. Dijmin berê xwe da gerîla. Her roj Qadên Parastinê yên Medya tên bombekirin. Ji dawiya sala 2023’yan ve Gerîla TV (ragihandinek Kurdistanî) serkeftina gerîla bi dîmenan parve kir. Dijmin har bû. Hilbijartinên Tirkiyê jî winda kir. Dîsa berê xwe da herêmên gerîla û qada Metîna bombe kir. Sedemeke vê êrişê serdana Erdogan a Bexda û Hewlêrê bû. Erdogan dixwaze ku herêma Kurdistanê bi temamî bigirê bin hakimiyeta xwe. Û hin kes jî ji vê yekê re xizmet dikin. Şeva ku wê sibehê Erdoganê biçe Hewlêrê, li hemû qad û kolanên ‘Erbîl’ alê Tirk (sembolên dijminê Kurdan) hatin daliqandin. Li hemberî vê rezaletê gelê Başûr nerazîbûn nîşandan û gotin; em vê yekê tu carî qebûl nakin.
Êê ka hûn bibêjin ji van herdû nûçeyan kîjan li gor menfaetên doza Kurdistanê ye.