Nehîr pale
Di dîroka 1800 BZ. dibe ku rêbazê rejimkirine destpêkirine didin bikar anîn, ango gelekî kevne û heyanî roja îro tê bi kar anîn. Li gorî lêkolînan herî zêde dibe ku bi derketina Olên yek xwedayî re ev rêbaz hatibe bikar anîn.
Olên Yek Xwedayî ji bo rejmkirine rewa bikin bi exlaq ve dane girêdan. Ol ne tenê bawerî ye. Pêxemberan bi riya ol hewldane ku pirsgirêkên civakî çareser bikin, lê çima rêbazê rejmkirinê bi ol re hatiye bikar anîn û heyanî roja îro berdewam dike. Pêxemberan destûr nedane ku kesek were rejimkirin, lê belê piştî wan destpê kirine dane bikar anîn. Rejmkirin pirsgirêkên civakî tu carî nikare çareser bike.
Rêbazê rejmkirinê ji bo kî û çima tê bikar anîn? Li gorî tişta di zîhniyeta me de dane rûniştandin, jin û mêrên zina dikin bi rejimkirinê têne ceza kirin. Ev jin û mêrên ku wan bi zina sûcdar dikin, divê ji aliyê mêran ve bêne rejmkirin, her mêrek wê kevir bigrin destê xwe û bavêjin wan heyanî ku bimrin. Di rastiyê de bi keviran insan kuştin rêbazekî hovane ye ji ber dûrî exlaq û edaletê ye.
Di dîrokê de jinên ku felsefe û zanist lêkolîn kirine hatine rejimkirin an jî şewtandin. Jinên ku zagonên mêrê desthilatdar qebûlnekirine ew bi gawirtiyê sûcdar kirine û rejim kirine. Gelek caran mêr dikare hevjîna xwe bi zina tewambar bike û ew jin ji aliyê mêran ve were rejimkirin. Ji xwe jina tê rejimkirin layiqî wê nabînin ku cenazeya wê were veşartin an jî kesek ji ber zagon û dorhêla xwe newêrê cenazeya jina hatî rejimkirin, veşêr in.
Çeteyên DAIŞ`ê sala 2016`an li Reqayê ku kiribûn peytexta xwe jinek dibin navê zina kiriye, ew rejimkirin. Şêniyên Reqayê kesek amade nebibû, yên amade bibûn çeteyên DAIŞ’ê û malbatên wan bûn. Heyanî 3`ê rojan destûr nedane ku kesek nêzî cenazeya wê bibe. Piştî 3`ê rojan malbata wê tê cenazeya wê digre û vedişêr in. Civaka Reqayê nikarin vê bûyerê ji bîr bikin, dibe ku kevir negirtine destê xwe û li wê jinê nexistine, lê belê di mejî û dilê xwe de rejimkirina wê jinê nepejirandine û nikarin jibîr bikin. Jin be yan mêr be dema ku buyer tê bîra wan ditirsin û rengê wan tê guhertin.
Li Îranê jî hîna ew rêbazê rejmkirine ji bo jin tê bikar anîn. Li Afxanistanê jin li hemberî Talîban derdikevin meşê û serî hildidin. Herî dawî Talîban biryar girtiye ku dîsa li rêbazê rejimkirine vegere û misoger wê jinên daxwaza mafên xwe dikin wê wan rejm bikin. Sîstemên desthilatdar dixwazin bi rejimkirina jinekê re hemû jinan di mejî û ruh de bukjin û li gorî xwe wan terbiye bikin. Bi rejmkirinê re tûndiya li ser jinê tê rewa kirin. Mêr bi mentiqê terbiyekirinê tûndiyê li jinê dikin.
Civak vî rêbazê rejmkirinê tucarî qebûlnekiriye, yên ku di bin navê ol de jin û mêran bi zina tewambar dikin û wan rejm dikin, sîstemên desthilatdar in. Wijdanê civakê di bin navê zina de bi keviran mirovan nakujin û berpirsyartiya vê yekê ranakin.
