Sîpan Şînda
Piştî şerê cîhanê yê yekê gelek tişt hatin guhertin li ser rûyê gerdûnê. Şer bi xwe ji xwe malxirabûn bî, lê belê ji bo gelek civak û netewan guhertinên piştî şerî çêbûyîn, ji malxirabûnê ji xirabtirin.
Yek ji van gelên ku piştî şerî herî zêde di bin bandora de mayî û ji aliyê netewî, civakî, çandî, derûnî ve têk çûyî jî gelê Kurd e. Parçe kirina welatê Kurdan, parvekirina Kurdistanê di nav çar dewletan de, tişta herî xirab bû ku li ser rûyê vê gerdûnê bihata serê wan. Piştî ku welatê Kurdan di nava çar dewletan de hatî parve kirin, her yekê êdî di hinda xwe de xwestin civaka Kurd di hemî warî de biguherin. Di serî de nijada wan înkar kirin. Yekê got hûn tirkin, yê din got hûn farisin û herduyên din ji gotin hûn erebin. Paşê ji gotin hûn bê binyatin, çanda we nîne, zimanê we nîne, zimanê we ji zimanan nayê hesab kirin, navê cih û warên wan guhertin, nizam çi, nizam çi. Bi exlaqê Kurdan lehîstin û nirxên wan yên civakî û netewî bin pê kirin. Ango çi perde li ber wan nehiştin. Lê herî zêde ji bi derûnî û hişmendiya wan ya civakî lehîstin. Welê li wan kirin, Kurdan êdî ji xwe fihêt dikirin ku bêjin em Kurd in. Bi awayekî hovane û sîstematîk xwestin wan ji kesayetiya wan dûr bixin û kesayetîyeke din ya ku ew dixwazine bidine wan. Ji xwe de gelek hemên Kurdistanê di vî warî de hatin guhertin û ji kesayetiya xwe dûr ji ketin. Mînak bajarên weke Erziromê, Erzinganê, Xarpêtû, Meletî, Sêwazê hemî Kurd bîn. Lê mixabin îro ji kesayetiya xwe dûr ketine û xwe êdî tirk dibînine. Dibêjine “Babê min, yan ji bapîrê min Kurd bî, lê ez Tirk im”! Nêzîk bûn û polîtîkayên pergalê yên sed salan encam dan. Ew bê aîdîyet kirin û ji rastî û kesayetiya wan dûr xistin û kirin tirk.
Lê ka em bêne li ser mijara hemwelatbûyînê û hesta wê. Erê pergalên Tirk, Ereb û Faris “nasnameyek” dane Kurdan û gotine wan hûn “hemwelatiyê me” ne; lê belê ev “nasnameya” henê tenê ji bo baştir bikaribin hikmî li wan bikine û wan ji rastiya wan dûr bixine dane wan. Hemî nêzîkbûn û polîtîkayên wan yên ji destpêka komara wan ve li ser bingehê neyartîyê ye. Berê xwe bidine polîtîkayên îro ji eynî ne û ji yên beriya 90 salan xirabtirin. Ew tu caran bi nêzîkatiyeke welê nêzîkî Kurdan nebûne ku ew xwe weke “hemwelatî” hîs bikine. Ew her tim ji xwe kêmtir dîtine û çi heq û hiqûq ji wan re qebûl nekirine. Lê belê tişta balkêş û xerîb, Kurd ji her dibêjine “em birayên êkin”! Ew hêj te înkar dike û tu ji behsa biratiyê dikî. Ka binêrin di hilbajirtinên 31î Adarê de çi kirin! Çûn bi hezaran “hemwelatiyên” xwe anîn û li gelek bajaran encamên hilbijartina bi xurtî dan guhertin. Û li ser de ji dibêjine “hemwelatiyê min”. Mixabin “hemwelatî”ya ew behsê dikine, heke tu koletiya wan bikî, tu “hemwelatiyê” wan î, heke tu xulamtiya wan nekî, tu her û her neyarê wan î.
Ka bila îro herkes li vê rewşê binêre û li ser xwe mikur were, ka ew çi qeder “hemwelatî” hatîne dîtin û ew çi qeder xwe “hemwelatî” hîs dikine.