Berpirsa Desteya Jin ya herêma Efrînê Emîne Mele Hesen diyar kir ku sûcên dewleta Tirk ya dagiker yên li dijî jinan ji despêka dagirkirina Efrînê ve û heta neha bênavber dewam dikin û got, dagirkerî dixwaze di şexsê jinan de vîna civakê têk bibe.
Zana Roj/ Şehba
Berxwedana serdemê a ku muhra xwe li dîroka Kurdistanê û tavahî cîhanê xistiye, di 20’ê çileya 2018’an de destpêkirin. Li hemberî êrîşên dewleta Tirk a dagirker û çeteyên wê, herwiha li hemberî tevahiya hêzên ku ji dagireran re bûn alîkar, gelê Efrînê û têkoşerên azadiyê bi qehrenantî û berxwedaneke bê hempa destanên lehengiyê nivîsandin. Gel li ser bingeha stratejiya Şerê Gelê Şoreşger tevgeriya, li kêlek şervanên ku di çeperên şer de bê rawestandin têkbirina dijmin û parastina axa xwe kiribûn armanc, bi lehengî û qehremanî berxwedaneke dîrokî meşandin. Berxwedanî 58 rojan bi biryardariyeke mezin dewam kir. Gel di bin şert û mercên dijwar de li hemberî tavahî cûreyên teknîk û çekên giran yên qedexekirî û balafirên şer, destana dîrokî a qehremantiyê di berxwedana Serdemê de nivîsandin.
Dewleta Tirk a dagirker û çeteyên wê bi dagirkirina herêma Efînê re, ji 18’yê Adara 2018’an ve û heta niha, tavahî cûreyên binpêkirin, guhartina demografîk, talan kirin, kûştin û revandin kirine. Dagirkeriyê li şona gelê herêmê yê resen, 400 hazar kes ji malbatên çateyan û xelêkên deverên din li herêma Efrîn bi cih kirin. Di nava van kiryar û sûcên ku hatine kirin Jî, para herî mezin ya jinan bû. Jin û jinên ciwan yên ku di Efrînê de man e, rastî gelek cureyên destdirêjiyê hatin. Jinên ku ji aliyê çeteyan ve hatin girtin, li girtîgeha rastî kiryarên dijmirovî hatin. Gelek jin ku ji destpêka dagirkirina Efrînê ve ji aliyê çeteyan ve hatibûn girtin, heta niha çarenûsa wan ne diyare.
Derbarê kiryarên nemirovî yên dewleta Tirk a dagirker û çeteyên wê yên li dijî jinan li herêma Efrînê, berpirsa Desteya Jin ya herêma Efrînê Emîne Mele Hesen ji rojnameya me re axivî.
Emîne Mele Hesen diyar kir ku dewleta Tirk a dagirker ji destpêka dagirkirina Efrînê ve jin kir hedef û wiha got: “Bi dagirkirina herêma Efrînê û derbasbûna komên ceteyan ji herêmê re, dagirkeriya Tirk û çeteyên wê tavahî kiryarên dijmirovî li ser gelê ku di Efrînê de mane da meşandin. Dagirkeriyê guhertina demografîk û têkbirina xwezaya Efrînê bi awayekî rêk û pêk meşand. Yekem destdirêjî Ku ji aliyê dagirkedriyê ve hat kirin li ser jinên kurd yên Efrînî bû. Komên çete bi sedan jin li Efrînê girtin û bi zorê hatin zewicandin, Herwiha destdirêjî li wan hat kirin. Dagirkeriyê jin bi zorê ji malên wan derdixistin û ew di girtîgehan de destirêjî li ser wan dihat kirin. Herwiha gelek jin jî hatin kuştin û çarenûsa pir jinan heta îro nediyar e.
’Dixwazin di şexsê jinê de civakê hilweşînin’
Emîne bal kişand ser armanca hedefgirtina jinan ji aliyê dagirkeran ve wiha û domand: “Dagirkeriyê bi hedefgirtina jinan li herêma Efrînê, xwest tirsê di nava civakê de bidin avakirin û serdestiya xwe li ser gel bi darê zorê feriz bikin. Ji ber wê jin ya herî zêde rastî bûyerên tunbdî û hedefgirtinê tê. Dijminên Kurdan jinên Kurd yên Têkoşer û zana li her deverên cîhanê dike hedef û li dijî jina kurd komkujiyan pêk tîn e. Jinên Kurd yên azadîxwaz li ku derê bin dagirkeriya Tirk êrîşî wan dike. Sîstemên desthilatdar dixwazin îrade, vîn û helwesta jina azadîxwaz, têk bibin û civakê di şexsê jinê de hilweşînin”
’Li hemberî sûcên li dijî jinê tên kirin her kes berpirsyare’
Rêvebera Desteya Jin ya herêma Efrînê Emîne Mele Hesen banga li tavahî tevgerên ji bo parastina mafê jinan kar ku li hemberî sûcên li dijî jinên Efrînê bêdeng nemînin û axaftina xwe wiha qedand: “Li herêmên dagirkirî jin ya herî zêde di bin fikirên çeteyên DAÎŞ’ê de rastî kiryarên dij mirovî û tundiyê tên, di nava van qeyranan de sûcên herî giran li ser jinê tên ferzkirin, li hemberî tavahî jinên ku li herîmên dagirkirî jiyan dikin. Her wiha em banga tavahî rêxistinên ku ji bo azadiya jinê û rakirina tundiyê li ser wê kar dikin ku xwe berpirsyar bibînin û rewşa jin û zarokan di Efrîn û tavahî herêmên dagirkirî de bişopandin.”.
Kiryarên dagirkeriyê ya 5 salan
Piştî dagirkirina Efrînê, dagirkeriyê û çeteyîn wê di 5 salan de zêdetirî 663 welatiyên Efrînî hatine kuştin, ji wan 97 jin in. Herwiha li dijî 71 jinan destdirêjî hatiye kirin û 213 jin di bin tundî û îşkenceyê re derbas bûne, her wiha zêdetirî 10 zarokan hatine kuştin.
Kiryarên dagirkeriyê yên 2022
Di sala 2022 an de li gorî Saziya Mafê Mirovan yê Efrînê bi gîştî 33 welatî JI ALIYê DEWLETA Tırk ya dagirker ûçeteyên wê ve hatin e kuştin, ji wan 13 jin in, her wiha 46 jin jî hatine revandin û çarenûsa wan nediyare.