Artêşa Tirk a dagirker li Başûrê Kurdistanê çekên kîmyewî bi kar anîbû. Dr. Beppe Savary jî di nav wê komê de bû ku wan derbarê bikaranîna çekên kîmyewî raporek amade kiribûn. Savary got “Delîla herî mezin ev e ku Akar mikur hat ku gaz bi kar anîne.”
Artêşa Tirk ji 14’ê Nîsana 2022’an û vir ve li ser Başûrê Kurdistanê êrîşeke dagirker dabû destpêkirin û di van êrîşan de gelek caran çekên kîmyewî bi kar anî. Ji bo lêkolîna bikaranîna çekên kîmyewî û hevdîtina bi mexdûran Yekîtiya Bijîşkên Navneteweyî yên li Dijî Şerê Atomê (IPPNW) di navbera 20-27’ê Îlona 2022’an de heyetek şand Başûrê Kurdistanê. Lê çûna wan a ber bi herêmên şer û hevdîtina bi gelê sivîl ên ku mexdûrên çekên kîmyewî bûn, hate astengkirin.
Heyetê derbarê lêkolîn û çavdêriya li herêmê rojek berê raporek amade kir. Serokê IPPNW Swîsreyê Dr. Beppe Savary û Çavdêrê Çekên Bîyolojîk ê berê yê Neteweyên Yekbûyî Dr. Jan van Aken di rapora xwe de diyar kirin ku delîlên xurt hene ku dewleta Tirk sûcê çekên kîmyewî kiriye û bang li Rêxistina Qedexekirina Çekên Kîmyewî (OPCW) kir ku bila lêpirsînê bide destpêkirin.
NEHIŞTIN EM XWE BIGIHÎNIN BIRÎNDARÊN LI AMÊDIYÊ
Dr. Beppe Savary ê ku di nav heyetê de cih digire derbarê lêkolînên li Başûrê Kurdistanê û kitekitên li ser raporê ji ANF’ê re qal kir.
Dr. Savary diyar kir li Silêmaniyê wan gelek belge û dîmen bi dest xistine ku artêşa Tirk çekên kîmyewî yên qedexe bi kar anîne. Savary got “Ji me re hate gotin ku li gundekî navçeya Amêdiyê ji ber ku artêşa Tirk çekên kîmyewî bi kar aniye malbatek birîndar bûye û rewşa wan giran e. Em jî ji bo ku biçin Amêdiyê me têkilî bi PDK û YNK’ê re danî. Eniya YNK’ê tu astengî li ber me çênekir, ji me re hate gotin ku em dikarin ji Silêmanî biçin Amêdiyê. Lê qaymakamê Amêdiyê got ‘Em nikarin we biparêzin’ û em asteng kir.
Heke em biçûna serdana malbata ku ji ber çekên kîmyewî birîndar bûne, wê gelekî baş bûya. Ji ber ku li gorî agahiyên me stendiye, bikaranîna çekên kîmyewî di meha Îlonê de pêk hat. Hê demeke dirêj ji ser wê derbas nebûbû û me dikaribû bi hêsanî şopa çekên kîmyewî bibînin. Tedawiya kesên ji ber çekên kîmyewî birîndar bûne jî mijareke girîng bû. Gelek sal in ez wekî bijîşkê mudaxeleya lezgîn dixebitim. Divê were tespîtkirin çekên kîmyewî çiqas bandor li van kesan kiriye.”
MIKURHATINÊN AKAR JI BO OPCW BES BÛ
Dr. Beppe Savary diyar kir ji bo ku li dewleta Tirk derbarê bikaranîna çekên kîmyewî lêpirsîn were destpêkirin, belge û agahiyên ku wan kom kirin têr dikin û bal kişand ser mikurhatina Wezîrê Parastinê yê Tirk Hûlûsî Akar. Akar gotibû ‘Me gaza rondikrêj bi kar aniye.’ Dr. Savary diyar kir di warê leşkerî de bikaranîna gazên kîmyewî teqez qedexe ye û got “Mikurhatineke mezin e ku Akar gotiye wan li qada şer gaza rondikrêj bi kar aniye. Ev gotin bes e ku OPCW lêpirsînekê bide destpêkirin.”
Dr. Savary diyar kir piştî vê pêvajoyê êdî mûxatab OPCW û Neteweyên Yekbûyî ne got “Ev sazî li Sûriyeyê û li welatên din derbarê îddîayên çekên kîmyewî dest bi xebatê kiribûn, divê heman rewş ji bo Tirkiyeyê jî pêk were.”
HERÎ KÊM BILA BIZANIBIN KU HIN KES LÊKOLÎNÊ DIKIN
Zanyarê Swîsreyî Dr. Savary diyar kir ku belgeyên ku wan bi dest xistine, ne belgeyên ku bêne piştguh kirin û têkildarî xebatên ku dê bikin ev agahî da: “Ji bilî rapora ku me weşandiye, ez ê bi hikûmeta Swîsreyê û Jan van Aken jî bi hikûmeta Elman re xwedî însiyatîf bin. Bi taybetî em difikirin ku divê ev her du welat Tirkiyeyê hişyar bikin. Hêvîdar im bi xebata me rê li ber bikaranîna çekên kîmyayî yên dewleta Tirk bigire. Her çend dewlet û OPCW di qada dîplomatîk de bêdeng bin jî, girîng e ku rêvebirên dewleta Tirk zanibin ku kesek ji bo lêkolînkirina van sûcan hewl dide. Ev dibe ku pêşî li bikaranîna wan a kîmyewî bigire.” -ANF