Lîloz Hisên/Qamişlo
Dayika Uweyş dibistana destpêkê ya Rêber Apo bû, wê berhemekî bêhempa diyarî gelê Kurd kir, perwerde û têkoşîna wê hişt ku têkoşîna jinan zindî bibe û Kurd ji xewa mirinê şiyar bibin. Herwiha riya azadiyê nîşanî jinan da.
Uweyş Ocalan ku bi kesayeta xwe ya serhildêr tê naskirin, nimûneya jin û dayika rasteqîn bû, cewherê jinan a rasteqîn temsîl kir, dayika ku pernesîb, nirx û fikrên azadiyê dijî zilm û zordariyê çand.
Bandora Uweyş Ocalan li ser kesayeta jinan
Uweyş Ocalan bi salane têkoşîn kir û bandoreke wê ya erênî li ser guhertina kesayeta jina azad hebû, kesayeteke xurt bû di civaka xwe de, tevî adatan û cûreyên jiyanê yên zehmet di wê demê de karîbû kesayeta Rêber Abdullah Ocalan ava bike.
Jinan gelek şêwazên berxwedan û çawaniya mezinkirina zarokan li ser riya rast ji Uweyş Ocalan girtin, roleke wê ya çalak û erênî li ser tevahî jinan hebû, ku çawa jin bi cidî layiqê wateya peyva dayikbûnê bin, rêberekî mezin biafrîne dilsoz be ji hewildanên dayik û jinan re, bi felsefeya jina azad bi milyonan jinan gihaştin riya azadî û rûmetê. Her jineke ku felsfe û fikrê Rêber Abdullah Ocalan naskir di nava kesayeta xwe de dayik Uweyş hebû, zarokên xwe fêrî hezkirina welat û fedakirinê ji bo azadiyê kir.
Jiyana dayika Uweyş
Dayika Uweyş di 26’ê Mijdara 1918’an de li gundê Amara yê navçeya Xelfetî ya Rihayê ji dayik bû. Ew zaroka bavekî kurd û dayikeke tirkmen bû. Di temenekî biçûk de bi kesekî ji gundekî cîranê tirkmenan re hat zewicandin. Di sala ewil a zewaca xwe de zilamê ku pê re zewicî hewl dide jinekê birevîne û jina ku naxwaze bireve tê qetilkirin. Uweyş Ocalan ku şahidê bûyerê bû, yekem serhildana xwe ya li dijî feodalîzmê bi şahidiya mêrê ku pê re zewicî kir.
Piştî vê yekê ew vegeriya cem malbata xwe û dûvre bi Omer Ocalan re zewicî û ji vê zewacê 3 keç û 4 xortên wê çêbûn. Lê belê zarokek wê yê dawî Alî di 12 saliya xwe de ji ber tumora mêjî wefat bû.
Dayika Uweyş ji bilî mezinkirina zarokên wê timî karê zeviyê dikir û karê malê dikir. Herwiha ew gelek mêvanperwer bû, keça wê Fatmaiyê li ser dayika xwe wiha digot: “Dema mêvan bihata mala me dayika min pir kêfxweş dibû. Em dema ji nav zeviyê dihatin dayika min ji me re girar û dew çêdikir. Me hemûyan pir ji vê xwarinê hez dikir. Dayika min gelek dihat hezkirin. Her tim xwedî vê baweriyê bû ku digot wê rojekê Gelê Kurd bi ser keve. Her tim digot ‘em ê rojekê biserkevin. Dayika min Uweyş jinek bi qîmet û rumet bû.”
Dayika Uweyş zarokê xwe fêrî berxwedanê dikir
Ûveyş Ocalan zarokên xwe ji zaroktiyê wan fêrî şer dikir. Dixwest zarokên wê li ber xwe bidin wê hîn dikir ku bi berxwedanê serketin dikare were bidestxistin. Rêber Abdullah Ocalan der barê dayika xwe wiha dibêje: Diya min ev hîs da min: Tu nikarî bi penahiyê li min bijî, her tim ji min piştgirî û alîkariyê bistînî, bi girî û nalîn û bi taybetî jî bi vî rengî tevbigerî, teqez dê bersiva te hebe. Diya min bû tofaneke serhildanê. Dê serî li ber kesî netewand. “Mêr be yan jin bûya ferq nedikir, ew ê li ser wan bimeşe û hesabê wan bixwaze.”
Nirxandinên Rêber Abdullah Ocalan der barê dayika wî
Li gorî nirxandinên Rêber Abdullah Ocalan diyar bû ku dayika wî miroveke bi nav û deng bû di nava civakê de herwiha kesayetek pir xurt û xwebawer bû Rêber Abdullah Ocalan di nirxandinên xwe de wiha dibêje: “Li gund ji diya min bi nav û dengtir kesek tune bû. Ew lehiya serhildanê bû. Di qîrîn û sondxwarinê de baş bû; Ew ê bê tirs êrîşî her kesî, mêr an jin, û hêrs bike. Bi gotineke din, ew kesayetiyek bûyeran bû. Di derbarê parastinê de jî tiştek heye ku ez parve bikim. Wekî din, em dikaribûn bibin kesek pir nezelal. Her weha mimkûn bû ku ez bi gotina wan zarokek pir gemar û bindest bûma. Di vê wateyê de divê qîmeta wê were nirxandin.”
Çend nirxandinên Rêber Abdullah Ocalan ên der barê dayika wî Ûveyş Ocalan de wiha ne: “Rewşa min a nakok a di vê pozîsyona malbatê de û derketina nakokiyê ji zû de, bandoreke diyarker li geşedanên piştre kir. Divê ez jî bînim bîra we ku ez jî dikarim bibûma zarokek bindest. Diya min ji bo ku ez li gorî nakokiyên xwe bibim şervan, pir bi bandor bû. Bi rastî ez dikarim bibêjim ku min perwerdeya herî mezin ji wir girt. Ji ber vê yekê, min ev yek di helwesta diya xwe de dît; Ger hûn bi dijminên xwe re mijûl nebin, hûnê qet nan nexwin û bijîn. Divê ev taybetmendiyek perwerdehiyê ya girîng be. Ji ber ku diya min li hember wan kesên ku dijmin dihesiband şervanek bû. Mînak ger zarokek li min bixista, dema ez bê tola xwe vegerim min derdixist û digot, “Teqez tu ê li ber xwe bidî.”
Nivîskar û Rojnamegerê Kurd Mûsa Anter di pirtûka xwe ya bi navê “Bîranînên Min” de diyar dike ku Ûveyş Ocalan di sala 1991’an de li Enqereyê beşdarî kongreya Partiya Kedê ya Gelan (HEP) bû û bi van gotinan vê atmosferê parve dike: “Daxuyanî hat dayîn. bi mêvanên rûmetê re. Ji bo min dihat gotin ku kalikê me Mûsa Anter û diya me Ûveyş Ocalan jî di nav me de ne. Hemû dojeh şikest. Bi hezaran kes ketin rêzê da ku destên me maç bikin. Çend henekên xweş jî hebûn… Bi rastî ev kongre yek ji rûpelên herî rengîn ên jiyana min bû.”
Wefta dayika Uweyş
Dema ku dayika Uweyş hewl dida vîna azadî û berxwedanê ya ku kurê wê Abdullah Ocalan di nava hemû gelan de afirandiye veguhezîne jiyana xwe, bi nexweşiya şekir ket li Edeneyê tedawî didît lê dawiyê lingekî wê tê jêkirin. Piştî tedawiya salek a li wê derê di 11’ê Nîsana 1993’an de ji ber krîza dil wefat dike. Cenazeyê wê li gundê Amarayê yê gelek jê hez dikir tê definkirin.