Li Tirkiye û Kurdistanê di 10 mehan de 264 jin û 21 zarok ji aliyê mêran ve hatin qetilkirin. Edîtora JINNEWS’ê Gulşen Koçuk jî li ser mijarê got: “Çawa ku ne tenê rojekê, her kêliyê her roj tundî heye, li dijî wê tundiyê têkoşînek mezin heye.”
Hemû şêwazên tundiyê, çi di nava mal û malbatê de û çi jî di nava gel de, binpêkirina mafên mirovan in ku şopên kûr li ser jinan dihêlin. Ji ber newekheviya jin û mêr li hemû cîhanê tundiya mêr-dewleta li ser jinan didome.
Jin li parêzgehên Tirkiye û Kurdistanê rastî tundiya sîstematîk tên, kevneşopiyên ku tundiyê xurt dikin tên destekkirin, tedbîrên parastinê û pêşîlêgirtinê nayên sepandin, darizandinên adil nayên kirin û sûcdar cezayê ku heq dikin nagirin. Jin carna ji aliyê zilamên ku nas nakin ve û carna jî ji hêla zilamên herî nêzî wan ve rastî tundiyê tên.
Hewldana jiyana jinan xala herî dawî ya tundiyê ye. Jin bi hincetên curbecur ji aliyê mêran ve tên qetilkirin, weke ku dixwazin dev ji hev berdin, nezewicin an jî di nav têkiliyê de ne, dixwazin li ser jiyana xwe biryarê bidin, kincên ku dixwazin li xwe bikin, an jî dixwazin li zanîngehê bixwînin. Kiryarên ku mafê jiyanê ji jinan distînin zilamên herî nêzî wan in. Bi gotineke din, sûcdar zilamê ku jin pê re zewicî ye, kurê wê, birayê wê, hevalê wê yê ku bi hev re dijîn, cîranê wê yê mêr, zilamê ku pê re li ber hevberdanê ye, hevalê wê yê berê yan bavê wê ye.
Mirinên bi guman baş nayên lêkolînkirin
Gelek bûyerên mirina bi guman ên jinan wekî “mirina xwezayî, qeza, xwekuştin” tên tomarkirin bêyî ku werin lêkolînkirin ka ew rastî qeza, kuştin an jî întihar e. Hatibû îdiakirin ku Şule Çet li Enqerê ji qata 20’an a plazayek xwe avêtiye û jiyana xwe ji dest daye. Bi têkoşîna jinan û malbata wê derket holê ku ew hatiye qetilkirin. Ev yek ji bo mirinên bi guman bû mînak.
Tu îstatîstîkek ku asta tundiyê eşkere bike nayê girtin
Îstatîstîkên fermî yên tundiya li ser jinan eşkere dikin, nayên girtin. Berevajî vê, ji aliyê rojnameger û rêxistinên jinan ve ji bûyerên tundiyê yên ku herî zêde di çapemeniyê de cih digrin, dane tên berhevkirin. Yek ji kanalên ku daneyên tundiyê amade dike JINNEWS e. Li gorî daneyên ku JINNEWS’ê berhev kirine, di navbera Çile-Cotmeha 2023’an de tenê di 10 mehan de 264 jin û 21 zarok ji aliyê mêran ve hatine qetilkirin. 164 jin û 24 zarok bi guman mirine.