`Ragihandina jinê roniya rastiya jinê ye`

Darîn Silê/Qamişlo

Ragihandina jinê ji bo ronîkirin û derxistina rastiya jinê ji bo cîhanê bû çavkaniyek. Rojnamevanên jin yên bakur û rojhilatê Sûriyê dan zanîn ku ji bo redkirin û rûbirûbûna tevayiya komplo û binpêkirinên li ser jinan tên kirin têdikoşin û rastiyê pêşkêşî civakê dikin.

Di van çend salên şoreşê de ragihandina jinê karîbû sûretê jinê li bakur û rojhilatê Sûriyê biguherîne. Herwiha zimanê weşanê ji nû ve guhert û bi pênûsa xwe rewşa siyasî tehlîl kir û tevayiya şer û êrişên dagîrkeriyê yên li ser herêmê dihatin kirin, dişopand. Di şer de gelek jinên çapemeniyê ji bo derxistina rastiya jin û civakê, canê xwe feda kirin. Bi saya keda jinê di ragihandinê de gelek guhertin li bakur û rojhilatê Sûriyê çêbûn. Rast e hê zihniyeta desthilatdar heye û li gelek deveran dewam dike, lê vê zihniyetê bandor li xebata jinê nekir û jinan li dijî wê xwe û rastiya xwe dan naskirin.

Derbarê rola jinê û girîngiya wê ya di warê ragihandinê de jinên rojnamevan yên bakur û rojhilatê Sûriyê yên ku di warê regihandinê de kar dikin û gelek fedekarî kirine ji me re axivîn, herwiha ev jin ji bo ronîkirina rastiyê, rûbrû gelek zor û zehmetiyan hatine.

Rêvebera ajansa Romav li Şahbayê Neda Ednan diyar kir ku, jinên di çapemeniyê de roleke wan ya mezin di vê pêvajoyê de heye û axaftina xwe wiha domand: “Jin ne di warê pirsgirêkên jiyanê û yên civakê tenê, di her warî de xebatê dike wek, warê radyo, televizyon rojname û ajansan de kar dike û xwe ispat kiriye. Herwiha gelek pêşketin û destkeftiyên jinê hene.”

`Jinên rojnemavan bi pênûsa xwe zihniyeta desthiladariyê guhertin`

Neda da xuyakirin ku berî şoreşa Rojava jinê nikarîbû bixebite bi taybetî di warê ragihandinê de û wiha pê da çû: “5 sal in di warê ragihandinê de kar dikim. Berî ku şoreş dest pê bike li herêmên me nedibû jin bixebite û xebata jinê şerm dihat dîtin. Civaka me ji aliyê jinê ve pir teng bû û li gorî serdema berê meyzeyî jinê dikir. Karê ragihandinê tenê ji bo zilam dibû, ji bo jinê qedexe bû. Lê piştî şoreşê gelek guhertin li herêmê çêbûn guhertinên herî mezin ji aliyê jinê ve hatin kirin. Herwiha wek jin di destpêka şoreşê de me karîbû bi riya pênûsa xwe, derkevin derve, hevpeyvînên bi civakê re û bi riya amûrên ragihandinê xwe bi civakê bidin naskirin zihniyeta desthilatdar biguherînin. Ev jî tev bi keda jinê bû.”

Nada da zanîn ku jinên li herêmên bakur û rojhilatê Sûriyê hebûn û rola xwe di warê ragihandinê de ispat kirine û karîbûn ji gelê xwe re bibin cihê çareseriyê û ev yek li axaftina xwe zêde kir: “Jin bi pênûsa xwe ya azad, li pêşiya desthilatdarî, urf û edetên baviksalarî sekinî. Herwiha êş, azarên, êrîş û gefên li ser gelê wan dihatin kirin derdixistin û rewşa civaka xwe ji cîhanê re dan xuyakirin. Ji ber wê jî êrişên dewleta tirkî ya dagîrker yên li dijî jinê tên kirin berdewam dikin.”

Rêvebera ajansa Romav li Şahbayê Neda Ednan di dawiya axaftina xwe de got, Jinê di qada ragihandinê de pêşketineke mezin bi dest xistiye, ji ber wê banga min ji her jina ku di warê ragihandinê de kar dike heye, ku dengê wê bibe dengê çareseriyê, herwiha desthilatdariya baviksalarî netirse û ji bo derbaskirina tevayiya astengiyan hêza û îradeya xwe, tekoşinê mezin bike.

`Xebata ragihandinê hêz û îradeya jnê mezin dike`

Endama Radyoya Xabûr Leyla Şêxo jî diyar kir ku piştî ku derbasî qada ragihandinê bû wêrekî, hêz û bixwebaweriya wê zêde bûye û wiha dirêjî da xaftina xwe: “Karê ragihandinê hêz û îradya jinê mezin dike. Di tecrûbeya min ya karê ragihandinê de hêza min zêdetir bû û fikrê min xurttir bû. Hêza jinê ji berê ve heye û pir xurt e, lê nikarîbû vê hêzê derxe. Ji ber wê jî bi riya kar û xebata çapemeniyê rastiya hêza jinê hat xuyakirin. Niha jî wek em dibînin bi sedan jin û ji tevayiya pêkhateyên li herêmê tevlî xebata ragihandinê bûne. Ev bi saya mîrasa jinên me yên berxwedêr e, yên ku niha em li ser şopa wan kar dikin. Gelek jinên me jî rastî êrişan hatin û hin ji wan jî ji bo ronîkirina heqîqetê gihîştin asta şehadetê.”

`Jinên rojnemavan dengê gelê xwe ne`

Leya axaftina xwe wiha domand: “Li herêmên me yên di binê destê çeteyên DAIŞ’ê de û yên ku ji aliyê dewleta Tirkan ya dagîrker û çeteyên wê ve hatin dagîrkirin, jin rastî destdirêjî, tundî û işkenceyên herî giran hatin, wek ragihandin jinan karîbû bibin dengê wan jinan û kiryarên hovane yên li dijî jinan bigihînin raya giştî.”

Endama Radyoya Xabûr Leyla Şêxo di dawiyê de got, tevî astengî û zehmetiyên zihniyeta kapîtalîst jinan dest ji xebata xwe berneda û têkoşîna xwe dewam dikin.