Se´ed Ferso: Hunera kurdî ya resen pêş bixin

Navenda Nûçeyan-Qamişlo

Awazên wî bîranînên dîrokî ne, stiranên wî xewnên gelê Kurd in. Bi helbestên Melayê Cizîrî û Cergerxwîn, bi awazên xwe û bi stiranên dengbêjiyê binavûdeng bû. Yek ji stiranên wî ya xelkê pê nas kirî ‘Helebce’ ye.

SE´ED FERSO KÎ YE?

Hurmend Se´ed Ferso sala 1958’an li gundê Til Erbîd (Mosko El-Sewra) yê bajarê Amûdê yê rojavayê Kurdistanê, ji dayîk bûye. Di malbatek û gundekî hunerî de çavê xwe li dinyayê vedike. Birayê wî û gelek ji gundiyan tembûrvan in. Bavê wî piştgiriya birayê wî dike ku li tembûrê bixe. Se´ed Ferso di nava hest û awazên mûzîkê de mezin dibe. Di 10 saliya wî de birayê wî û hunermend Mihemed Şêxo bi hev re li tembûrê dixin. Bandor lê dibe û pir ji tembûrê hes dike. Ji ber wê birayê wî, wî fêrî tembûrê dike. Hunermed Se´ed Ferso dibêje, dema ez li gund, li Rojava jimara hunermendan pir kêm bû. Yên tên bîra min Seîd Yûsiv, Aram Tîgran, Hiznî û Mihemed Şêxo bûn.

Sala 1979an hunermend Se´ed Ferso dest bi gera xwe ya hunerî dike. Stirana wî ya yekê bi navê ‘Xwendin nebe kes naçe pêş’ e. Gotin yên nemir Cegerxwîn awaz ya wî ye. Armanc ji gotina stiranê teşwîqkirina gel ya xwandinê ye. Bi destpikirina gotina stiranan, di koma Şuiyan de cih digire. Herwiha 60 stiranên wî hene û gelek kes dibêjin dengê wî weke yê Mihemed Şêxo ye. Ji bo ku em hunermed Se´ed Ferso ji nêz ve nas bikin, me heybeyvînek pê re çêkir. Hevpeyvîn wiha ye:

Di jiyana hunerî de çi bala te kişand?

“Jiyana hunerî berfireh e. Stiranên dengbêjiyê bala min kişandin. Lewra ev rengên stiranan ziman pêş dixin. Lê mixabin wê demê kêm hûnermendan ev stiran digotin. Dema niha jî ev rengên stiranan pir kêm in. Bi stiranên wiha xelk dengê me Kurdan dibihîzin. Danasîna gelan bi hunerê ye. Mixabin hunera me ya niha bi partiyan ve hatiye girêdan. Lê divê armanca hunermend dengê gel be; perwerde bike û pêş bixe.”

Di çi zehmetiyan de tu derbas bûyî?

“Her kesê li Sûrî, -Kurd be ne kurd be- zehmetî kişandiye. Rejima Be´esê ne ji bo gel kar dikir, li ser gel dîktatorî dikir. Gelê Kurd û çanda wî qet qebul nedikir. Dema rêjima dewletekê ne ji bo berjewendiyên gel û welatê xwe kar bike, ew rêjim terorîst e. Ez û gelek kesên hunermend yên ku me bi zimanê xwe stiran digotin, me pir zehmetî dikişand. Ez momoste bûm, ji sê dibistanan bera min dan. Gelek pisgirêk li dibistanê bi min re çêbûn, ji ber wê min dev ji karê mamostetiyê berda. Sala 1995’an min dikana amûrên mûzîkê vekir û heta niha ez lê dixebitim. Ji ber ku stiranên min kurdî bûn, min nikarî wan tomar bikim. Bi giranî me di nava dost û hevalên xwe de digotin.”

Hunera kurdî berî şoreşê çawa bû û pişt re çi pêşketin çêbûn?

“Berî şoreşê her kesî nikariya stiranan bêje. Bi giranî yên stiran digotin welatparêz bûn û di nava zor û zehmetiyan de digotin. Lê piştî şoreşê her kesê rahiştî tembûrê bû hunermend. Hunermendên niha xwe bi partiyan ve girê dane. Mixabin em niha nabêjin ev hunermend bi vê stiranê tê naskirin, em dibêjin ev hunermend bi vê partiyê tê naskirin. Bi hezaran hunermendên me çêbûne, lê ne hunermendên welat in, hunermendên partiyekê ne. Hunermendê rast ew e ku li ser êşa gelê xwe dihizire û ji bo azadiya gel ew jî bi stiranên xwe têkoşin dike. Herwiha xweşikbûn û heskirina welat stiranan bi hunermend didin gotin.