Jean-Marie Straub û Daniele Huillet di filmên xwe de ji bilî estetîkê, xwe ji bo etîkê jî diêşandin. Meriv dikare sînemaya wan weke “sînemayeke întelektuel” jî bibîne û binirxîne. Ji ber ku ew weke du kesên rewşenbîr li ser bingehê sînemayê û her wiha siberoja wê jî difikirîn.
Dîroka sînemayê (helbet heger di 120 salan de ji bo formeke hunerî afirandina dîrokekê guncaw be û meriv karibe behsa dîroka wî hunerî bike) bi saya derhênerên dilawer û afirîner ava bû. Bêyî van derhêneran meriv nikare behsa dîroka sînemayê bike. Ji lewma, ev derhêner bûn yên ku asoyên têgihîştina sînemayê wêdetir birin û kirasekî hunerî li forma sînemayê fesilandin. Meriv dikare van derhêneran weke “author” jî binirxîne. Peyva “author” li gelek deveran di maneya “nivîskar” û “afirîner” de tê bikaranîn. Di sînemayê de jî nexasim îşaret bi rêgez û şêweyê “afirîner” yê derhênerekî/ê dike.
Di sînemayê de hin derhêner ji rêgezên berê bêhtir, rêgezên nû peyda kirin û li gorî van rêgezan, filmên xwe çêkirin. Yanî wan bi şêwazeke resen ya ku ew hêla wan ya afirîneriyê nîşan dida dîmenên filmên xwe girtin. Meriv dikare weke nimûne gelek derhêneran nîşan bide. Bêguman yek ji van derhêneran Jean-Luc Godard bû. Godard beriya du mehan jiyana xwe ji dest da. Piştî Godard sînemagerê bi navê Jean-Marie Straub jî di 89 saliya xwe de ji vê dinyaya gewrik bar kir. Straub û Godard ji bilî hevnasînê, di heman şiverêya sînemayê de dimeşiyan û her du jî bi tercîhên xwe yên wêrek dihatin naskirin. Her wiha ew li ber hişmendiya Hollywoodê jî radibûn û di sînemayê de nihêrînên azad û serbixwe ava dikirin. Her çiqas kêm kes Jean-Marie Straub binasin û ji sînemaya wî haydar bin jî, ew derhênerekî şareza û “author” bû. Di temenê xwe de û temenê wî hema bibêje weke yê dîroka sînemayê ye, wî gelek film çêkirin û bû parçeyekî bi qîmet yê dîroka sînemayê.
Dema meriv behsa Jean-Marie Straub kir, nabe ku meriv hevjîn û hevrêya wî Daniele Huillet ji bîr bike. Ji lewma bi qasî Jean-Marie Straub ew jî afirîner bû û filmên ku wan çêdikirin hemû, wan ew bi hev re hazir dikirin. Wan di sala 1954’an de, dema şagirt bûn hev du nas kir û salên dirêj bi hev re li ser sînemayê axivîn, ponijîn û film çêkirin. Daniele Huilletê jî di sala 2006’an de wefat kir.
Ji bo neçe leşkeriyê ji Fransa direve
Serê ewilî, Jean-Marie Straub û Daniele Huilletê bi hev re çend kurtefilman çêdikin. Straub ji bo jiyan û hunerê Bach bêhtir nas bike, li ser karên wî sê salan dixebite. Piştî sê salan, senaryoya bi navê “Chronicle of Anna Magdalena Bach” dinivîse û vê senaryoyê nîşanî derhêner Robert Bresson dide da ku ew derhêneriya filmê bike. Lê Bresson wiha bersivê dide wan, “Hûn hevalên min ên çak in, lê ev mijara we ye, divê hûn bi xwe vê filmê çêkin.” Di sala 1958’an de Fransa gazî Jean-Marie Straub dike da ku biçe leşkeriyê û li hemberî Cezayîrê şer bike. Lê Straub li ber şer radibe û alîgirê şervanên Cezayîrê ye. Ji bo ku neçe leşkeriyê, neçar dimîne derkeve derveyî Fransayê û bi vî awayî tevî Daniele Huillet diçe Elmanyayê û li wir bi cih dibe. Ew yekem filma xwe ya metrajedirêj jî, yanî filma “Chronicle of Anna Magdalena Bach” sala 1967’an çêdikin. Wan sala 1963’an jî kurteçîrokeke Heinrich Boll, bi navê “Machorka-Muff” kire kurtefilmek û ev jî filma wan a yekem bû. Wan filmên xwe bêhtir li Elmanya û Îtalyayê çêkirin.
Şêwaza polîtîk a filmçêkirinê
Jean-Marie Straub û Daniele Huillet di filmên xwe de ji bilî estetîkê, xwe ji bo etîkê jî diêşandin. Meriv dikare sînemaya wan weke “sînemayeke întelektuel” jî bibîne û binirxîne. Ji ber ku ew weke du kesên rewşenbîr li ser bingehê sînemayê û her wiha siberoja wê jî difikirîn. Bi filmên xwe “sînemaya polîtîk” ji nû ve şirove kirin. Ew di heman demê de du Marksîstên netebitî bûn jî. Yanî wan dema filmek çêdikir, tenê li hêla filmê ya estetîk nedifikirîn, her wiha ew li teoriyên din jî difikirîn û temsîlên mekanîzmayên pîşesaziya çandî, dûrî sînematografiya xwe digirtin. Tişta herî giring jî şêwaza çêkirina filmên wan bi xwe “polîtîk” bû. Ji bilî naverokê û senaryoyê, di hêla teknîkê de jî ew li polîtîkaya dîmenekî difikirinê hizirîn û wan awayên nû ceribandin ji bo vê yekê. -Ozgurpolitika