Dîlan Mulhim/Qamişlo
Bihabûna cilên nû û bi taybet yên zivistanî zehmetiyê derdixe pêş welatiyan. Firoşgehê cilan yên bajarê Qamişlo sedema bihabûna cilên nû bi bilindbûna nirxê dolar û gumrikê re girêdan. Welatiyên bajarê Qamişlo jî diyar kirin ku ji ber bihabûna cilên nû ew berê xwe didin cilê bale.
Bi dirêjbûna kirîza Sûriyê re ku dikeve sala xwe ya 14’an, abaoriya tevahiya Sûriyê ziyaneke mezin dîtiye, ji ber wê lîreya Sûrî li hemberî dolarê Amrîkî têk çûye. Ji ber wê jî buhayê her tiştî çendan caran bilind bûye. Wekî tevahiya Sûriyê, li Bakur û Rojhilatê Sûriyê jî pirsgirêka bihabûna cilan heye, bi taybet cilên zivastanî. Ji ber wê welatî neçar dimînin ku berê xwe bidin kirîna cilên bale.
Di derbarê buhabûna cilên nû li bazara bajarê Qamişlo, firoşkarekî cilan û welatiyên bajar ji rojnameya me re axvîn.
Sedema bihabûna cilan
Firoşkarekî cilan li bazara bajarê Qamişlo yê bi navê Gulan Silo da zanîn ku sedema buhabûna cilê
nû, anîna cilan ji derveyî herêma Bakur û Rojhilatê Sûriyê ye û wiha got: “Piraniya dikanên bazara bajarê Qamişlo bedehetên cilan ji bazarganên herêmî û derveyî herêmê dikirin. Ji ber vê yekê cilên nû gelekî buhane. Herwiha bihabûna dolar jî rolekî dilîze. Dema cil ji derveyî herêmê tên, gumirk ji bo derbaskirina wan tê standin. Herwiha xwediyê dikanên cilan û bazirgan jî feyîda xwe tavêji li ser nirxê firotina cilan. Di encamê de xwediyê dikanan cilan bi nirxekî buha difiroşin welatiyan. Sedema wê jî , ji ber ku kiriya dikanan mehane zêdeyî 250 dolare, di heman ddemê de firoşkar periyê elektirîka jînatoran jî dide. Ji ber vê ew neçar dibe ku cilan buhatir bike. Niha ne tenê cilên nû buha ne , cilên balê jî buhabûne, ev tev girêdayî rewşa aborî ya têkçûyî ye.”
‘Li gorî derfetên xwe em bi welatiyan re alîkarin’
Firoşkarê cilan Gulan Silo axaftina xwe wiha bidawî kir: “Firoşkarin hene fayîdeya xwe dêde diin û hin hene pir zêde nakin. Di encamê de yê ku cilan pir buha difroşe welatî kêm tên gel wî, herwiha yê ku buhayê cilan zêde nake welatî pir tên gel wî. Pêwîste em bi gel re bibin alîkar, ji ber ku em dizanin divê demê de rewşa ku em têde jiyan dikin nebaş û gelek welatî bi zor xwarinê peyda dikin.”
’Buhabûna cilan bi sedema buhabûna dorale’
Di heman çarîoveyê de, welatiya bi navê Roz Ibrahîm destenîşan kir ku berî çend salan welatiyan cilên balê zêde dikrîn ji ber ku nirxê kirîna wan pir kêm bû, lê niha nirxê cilê balê jî zêde buhabûne û wiha got: “Berî çend salan xelkê berê xwe didan cilên balê, lê di dema niha de nirxê buhabûna cilên balê jî zêdebûye. Herwiha ji ber ku cilên balê cilên eropîne, niha di vê demê de cilên balê nîvê nirxê cilên nû ne, buhabûna cilên balê jî ji ber buhabûna doral û hem jî gumirk li ser heye, divê demê xizanî li herêmê zêdebûye û rewşa abûrî ya hin welatiyan nebaş pêwîste xwediyên dikanên cilan bi welatiyan re bibin alîkar.”
